Illis in castris erant duo centuriones,[1] fortissimi viri, T. Pullo et L. Vorenus, quorum neuter alteri virtute[2] cedere volebat.  Inter eos iam multos annos infensum certamen gerebatur.  Tum demum finis controversiae hoc modo[3] factus est.  Die tertio postquam Publius pervenit, hostes, maioribus copiis coactis, acerrimum impetum in castra fecerunt.  Tum Pullo, [4]cum Romani tardiores[5] viderentur, “Cur dubitas,” inquit, “Vorene?  Quam commodiorem occasionem exspectas?  Hic dies de virtute nostra iudicabit.”  Haec[6] cum dixisset, extra munitiones processit et in eam hostium partem quae cofertissima [7]videbatur inrupit.  Neque Vorenus quidem tum vallo[8] sese continet, sed Pullonem subsequitur.  Tum Pullo pilum in hostis immittit atque unum ex multitudine procurrentem traicit.  Hunc percussum et exanimatum hostes scutis protegunt et in Pullonem omnes tela coniciunt.  Eius scutum transfigitur et telum in balteo defigitur.  Hic casus vaginam avertit et dextram manum eius gladium educere conantis[9] moratur.  Eum ita impeditum hostes circumsistunt.

Tum vero [10]ei laboranti Vorenus, cum sit inimicus, tamen auxilium dat.  Ad hunc confestim [11]a Pullone omnis multitudo se convertit.  Gladio comminus pugnat Vorenus, atque, uno interfecto, reliquos paulum propellit.  Sed instans cupidius[12] infelix, [13]pede se fallente, concidit.

Huic rursus circumvento auxilium dat Pullo, atque ambo incolumes, pluribus interfectis, summa cum laude intra munitiones se recipiunt.  Sic inimicorum alter alteri auxilium dedit nec de eorum virtute quisquam iudicare potuit.

[Footnote 1:  A centurion commanded a company of about sixty men.  He was a common soldier who had been promoted from the ranks for his courage and fighting qualities.  The centurions were the real leaders of the men in battle.  There were sixty of them in a legion.  The centurion in the picture (p. 216) has in his hand a staff with a crook at one end, the symbol of his authority.]

    [Footnote 2:  virtute\, Sec. 501.30.]

    [Footnote 3:  Abl. of manner.]

    [Footnote 4:  cum ... viderentur\, Sec. 501.46.]

    [Footnote 5:  tardiores\, _too slow_, a not infrequent translation
    of the comparative degree.]

    [Footnote 6:  Haec\, obj. of dixisset\.  It is placed before cum\
    to make a close connection with the preceding sentence.  What is the
    construction of dixisset\?]

    [Footnote 7:  videbatur, inrupit\.  Why is the imperfect used in one
    case and the perfect in the other?  Cf.  Sec. 190.]

    [Footnote 8:  vallo\, abl. of means, but in English we should say
    _within the rampart_.  Cf. ingenti stabulo\, p. 201, l. 13, and
    note.]

    [Footnote 9:  conantis\, pres. part. agreeing with eius\.]

    [Footnote 10:  ei laboranti\, indir. obj. of dat.]