dicatis: deinde ad illa veniam, quae iam non
ad multitudinem, sed ad vosmet ipsos, qui adestis,
pertinent. Negat enim vos Zeno, negat Antiochus
scire quicquam. Quo modo? inquies: nos enim
defendimus etiam insipientem multa comprehendere.
145. At scire negatis quemquam rem ullam nisi
sapientem. Et hoc quidem Zeno gestu conficiebat.
Nam, cum extensis digitis adversam manum ostenderat,
‘visum,’ inquiebat, ‘huius modi est.’
Deinde, cum paulum digitos contraxerat, ‘adsensus
huius modi.’ Tum cum plane compresserat
pugnumque fecerat, comprehensionem illam esse dicebat:
qua ex similitudine etiam nomen ei rei, quod ante
non fuerat, [Greek: katalepsin] imposuit.
Cum autem laevam manum adverterat et illum pugnum
arte vehementerque compresserat, scientiam talem esse
dicebat, cuius compotem nisi sapientem esse neminem.
Sed qui sapientes sint aut fuerint ne ipsi quidem solent
dicere. Ita tu nunc, Catule, lucere nescis nec
tu, Hortensi, in tua villa nos esse. 146. Num
minus haec invidiose dicuntur? nec tamen nimis eleganter:
illa subtilius. Sed quo modo tu, si nihil comprehendi
posset, artificia concidere dicebas neque mihi dabas
id, quod probabile esset, satis magnam vim habere
ad artis, sic ego nunc tibi refero artem sine scientia
esse non posse. An pateretur hoc Zeuxis aut Phidias
aut Polyclitus, nihil se scire, cum in iis esset tanta
sollertia? Quod si eos docuisset aliquis quam
vim habere diceretur scientia, desinerent irasci:
ne nobis quidem suscenserent, cum didicissent id tollere
nos, quod nusquam esset, quod autem satis esset ipsis
relinquere. Quam rationem maiorum etiam comprobat
diligentia, qui primum iurare ‘ex sui animi sententia’
quemque voluerunt, deinde ita teneri ‘si sciens
falleret,’ quod inscientia multa versaretur
in vita, tum, qui testimonium diceret, ut ‘arbitrari’
se diceret etiam quod ipse vidisset, quaeque iurati
iudices cognovissent, ea non ut esse facta, sed ut
‘videri’ pronuntiarentur.
XLVIII. 147. Verum, quoniam non solum nauta significat,
sed etiam Favonius ipse insusurrat navigandi nobis,
Luculle, tempus esse et quoniam satis multa dixi,
est mihi perorandum. Posthac tamen, cum haec quaeremus,
potius de dissensionibus tantis summorum virorum disseramus,
de obscuritate naturae deque errore tot philosophorum,
qui de bonis contrariisque rebus tanto opere discrepant,
ut, cum plus uno verum esse non possit, iacere necesse
sit tot tam nobilis disciplinas, quam de oculorum sensuumque
reliquorum mendaciis et de sorite aut pseudomeno, quas
plagas ipsi contra se Stoici texuerunt. 148.
Tum Lucullus: Non moleste, inquit, fero nos haec
contulisse. Saepius enim congredientes nos, et
maxime in Tusculanis nostris, si quae videbuntur,
requiremus. Optime, inquam, sed quid Catulus
sentit? quid Hortensius? Tum Catulus: Egone?
inquit, ad patris revolvor sententiam, quam quidem
ille Carneadeam esse dicebat, ut percipi nihil putem
posse, adsensurum autem non percepto, id est, opinaturum
sapientem existimem, sed ita, ut intellegat se opinari