Anglicani sectarii, pars Calvino, idolo suo, pars Bucero, magno magistro, solent accedere; pars etiam submurmurant in hunc articulum, ne quid facessat ultra molestiae, quemadmodum sine tumultu penitus eximatur de Symbolo.  Id veno etiant fuisse tentatum in conventiculo quodam Londinensi, memini narrasse mihi, qui interfuit, Richardum Chenaeum, miserrimum senem, male mulctatum a latronibus foris, neque tamen ingressum in paternam domum.  Hactenus de Christo.

DE HOMINE.—­De homine[93] quid?  “Imago Dei penitus in homine deleta est, nulla boni scintilla superstite:  tota natura quoad omnes animae partes ita funditus eversa, ut ne renatus quidem et sanctus quidquam sit aliud intrinsecus, nisi mera corruptio atque contagio.”  Quorsum ista?  Vt qui sola fide gloriam rapturi sunt, in omnium turpitudinum coeno volutati, naturam accusent, virtutem desperent, praecepta deonerent.

DE PECCATO.—­Huc Illyricus, Magdeburgensium primipilus, illud suum adiecit immane placitum[94] de originis peccato, quod esse vult:  “Intimam substantiam animarum, quippe quas, post Adami lapsum, diabolus ipse procreet, et in sese transformet.”  Hoc quoque tritum est in hac faece:  “Omnia peccata esse paria:"[95] sed ita (ne Stoici reviviscant), “si Deo iudice ponderentur.”  Ac si Deus, aequissimus iudex, oneri nostro cumulum potius, quam levamentum faceret, et id, quod non est in re, quum sit ipse iustissimus, exaggeraret.  Hac trutina non levius in Deum severissime iudicantem deliquerit ille caupo, qui gallum gallinaceum, quando non est opus, occiderit, quam infamis ille sicarius, qui plenus Beza, Gallum heroa Guisium, admiribili virtute principem, displosa fistula interemit; quo facinore nihil vidit orbis noster aetate nostra funestius, nihil luctuosius.

DE GRATIA.—­Sed fortasse, qui tam sunt in peccati conditione tetrici, magnifice philosophantur de divina gratia, quae huic malo succurrere ac mederi possit.  Praeclaras vero isti partes assignant gratiae, “quam neque infusam cordibus nostris, neque ad resistendum sceleribus validam esse latrant, sedextra nos in solo Dei favore[96] collocant:  “qui favor non emendet impios, nec purget, nec illuminet, nec ditet; sed veterem illam sentinam adhuc manantem atque foetentem, ne deformis et odiosa putetur, Deo connivente, dissimulet.  Quo suo plasmate tantopere delectantur, ut ne “Christus quidem aliter apud illos[97] gratia plenus et veritate dicatur, quam quod ei Deus Pater mirandum in modum faverit.”

DE IVISTITIA.—­Quae res ergo iustitia est?  Relatio.[98] Non enim ex theologics concinnata virtutibus, fide, spe, charitate, quae animam suo nitore convestiant; sed tantum “occultatio delicti, quam qui sola fide prehenderit, ille tam de salute certus est, ac si iampridem interminato coeli gaudio[99] frueretur.”  Age, somniet hoc; sed unde constare poterit de futura perseverantia, qua qui caruit, exivit infelicissimus, licet ad tempus pure pieque iustitiam coluisset?  Imo vero, “haec tua fides, Calvinus ait[100], nisi tuam tibi perseverantiam firme pronuntiet, ut hallucinari nequeas, tamquam inanis et languida sperneretur.”  Agnosco discipulum Lutheri.  “Christianus, inquit ille[101] etiam volens, non potest salutem perdere, nisi nolit credere.”